OPIS: psychotyczne (związane z utratą prawidłowej oceny rzeczywistości) zaburzenie psychiczne o zwiastunowych, czynnych i rezydualnych objawach, do których należą: urojenia, omamy, zaburzenia afektu (emocji) oraz zaburzenia formalne myślenia; rozpoznanie to ustala się, jeśli opisane objawy trwają nie krócej niż 6 miesięcy.

Uwarunkowania genetyczne: występuje u osób usposobionych genetycznie.

Częstość występowania: w czasie całego życia choruje 1% populacji; w niższych warstwach społeczno-ekonomicznych częstość występowania jest większa.

Wiek: początek przed 45 rokiem życia.

Płeć: u mężczyzn i u kobiet jednakowo często.

OBJAWY: 

• wycofanie się z rzeczywistości,
• urojenia (utrwalone błędne sądy, sprzeczne z rzeczywistością), często prześladowcze (inni ludzie są wrogo nastawieni albo śledzą),
• urojenia odnoszące (o pacjencie piszą w gazetach, mówią w telewizji, śpiewają piosenki w radiu),
• myślenie symboliczne (ludzie lub rzeczy mają niezwykłe znaczenie),
• inni ludzie mogą słyszeć myśli pacjenta, nasyłać mu myśli lub kierować nimi (urojenia odsłonięcia i oddziaływania),
• urojenia wielkościowe lub religijne,
• omamy - zwykle słuchowe,
• jednostajny afekt lub nieadekwatne emocje,
• rozkojarzenie myślenia (myśli niewiążące się z sobą w sensowną całość),
• wielomówność z nikłym przekazem informacji,
• wahania aktywności od wybitnego pobudzenia do stuporu z mutyzmem.

PRZYCZYNY: nieznane - ani pojawienie się, ani utrzymywanie się objawów nie ma podłoża organicznego; przyczyną prawdopodobnie jest skomplikowane współdziałanie czynników dziedzicznych i środowiskowych.

TRYB LECZENIA: 

• leczenie zwykle rozpoczyna się hospitalizacją w celu diagnostyki pod kątem zmian organicznych i opanowania czynnych objawów psychotycznych,
• leczenie ambulatoryjne - jeśli pacjent nie stanowi zagrożenia dla siebie i innych, realizuje zalecenia lekarza i ma opiekującą się nim rodzinę.

LECZENIE OGÓLNE: zabezpieczyć pacjenta i otoczenie przed ewentualnymi działaniami wynikającymi z urojeń.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• przebieg przewlekły: remisje i zaostrzenia (nawroty),
• rokowanie ostrożne, niemniej pełne wyzdrowienie dotyczy 30% chorujących,
• objawy negatywne (zmniejszenie aspiracji, napędu i reakcji emocjonalnych) - często najsłabiej reagują na leczenie.