OPIS: zakażenie płytek paznokciowych wywołane przez patogenne szczepy grzybów.

Częstość występowania: 12-13 przypadków/1000 osób.

Wiek: zróżnicowany w zależności od patogenu; infekcja rzadko spotykana przed okresem dojrzewania.

Płeć: zróżnicowanie w zależności od rodzaju patogenu.

OBJAWY: 

• infekcja paznokci spowodowana przez dermatofity:
  • często poprzedzona zakażeniem dermatofitowym o innym umiejscowieniu; postać najczęstsza u dorosłych, 80% infekcji dotyczy paznokci stóp, zwłaszcza palucha; jednoczesne występowanie grzybicy paznokci stóp i rąk jest spotykane rzadziej;
• dystalna grzybica podpaznokciowa (rozprzestrzenia się z łożyska paznokcia do płytki paznokciowej):
  • żółtoszare masy powodują odwarstwienie i uniesienie wolnego brzegu płytki paznokciowej,
  • zanokcica podpaznokciowa: zgrubienie łożyska paznokcia z uniesieniem płytki paznokciowej,
  • odklejenie się płytki paznokciowej od łożyska paznokcia,
  • zgrubienie płytki, deformacja, wykruszanie się,
  • przebarwienie żółtobrązowe,
  • wolny brzeg paznokcia przypomina wyglądem drewno nadgryzione przez korniki,
  • całkowite samoistne oddzielenie się paznokcia lub zdarcie pourazowe płytki: następuje znacznie łatwiej, jeśli paznokieć jest zmieniony grzybicznie,
  • dolegliwości subiektywne umiarkowane (bolesność, utrudnienie chwytania przedmiotów),
  • szybkość rozprzestrzeniania się grzybicy zależy od rodzaju patogenu;
• boczna grzybica paznokcia (postać często spotykana):
  • żółtawe przebarwienie brzegu płytki paznokciowej,
  • postępujące odklejanie się paznokcia w obrębie bliższego lub dalszego brzegu płytki paznokciowej,
  • rzadko następuje zajęcie przeciwległego brzegu paznokcia;
• bliższa grzybica podpłytkowa (postać rzadziej występująca):
  • dotyczy paznokci rąk lub stóp,
  • rozpoczyna się pojawieniem żółtobiaławych plamek rozprzestrzeniających się od tylnej części paznokcia w kierunku przedniej części płytki;
• biała grzybica powierzchowna (rzadziej spotykana):
  • skłonność do zajmowania zwłaszcza paznokcia palucha,
  • charakteryzuje się występowaniem białawych smug, szorstkością i kruchością powierzchni płytek paznokciowych,
  • matowe, białe plamki w obrębie płytek paznokciowych mogą się zlewać, zajmując całą powierzchnię paznokcia,
• drożdżyca paznokci i wałów paznokciowych (występowanie częstsze u dorosłych kobiet):
  • większa skłonność do zajmowania paznokci rąk (70% przypadków), zmiany częściej dotyczą palca środkowego,
  • dolegliwości bólowe umiarkowane do chwili dołączenia się wtórnego zakażenia bakteryjnego,
  • ból nasila się w razie częstego lub przedłużonego kontaktu rąk z wodą (wykonywana praca),
  • zakażenie rozprzestrzenia się na tkanki miękkie otaczające paznokieć,
  • silne zaczerwienienie, bolesność i obrzęk wałów paznokciowych,
  • przebarwienia, pobruzdowanie i częściowe zniszczenie płytki paznokciowej,
  • występowanie treści ropnej między wałem i płytką paznokciową,
  • zniszczenie obrąbka górnego wału paznokciowego,
• pleśnica paznokci:
  • częstsze występowanie u osób powyżej 60 roku życia,
  • częste umiejscowienie w obrębie paznokci paluchów stóp,
  • klinicznie może przypominać grzybicę paznokci dystalną lub boczną.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• grzybica spowodowana dermatofitami:
  • ciepło,
  • wzmożona wilgotność - wzmożone pocenie się, gumowe obuwie,
  • ciasne obuwie,
  • upośledzenie krążenia obwodowego,
  • zaburzenia mechanizmów odporności komórkowej;
• drożdżyca paznokci:
  • zakażenie bezpośrednie,
  • chemiczne lub mechaniczne uszkodzenie naskórka,
  • maceracja,
  • opatrunki szczelnie przylegające do skóry ,
  • kontakt z substancjami zawierającymi cukier,
  • wzmożona potliwość,
  • odmrożenia,
  • objaw Raynauda,
  • cukrzyca,
  • nadczynność przytarczyc,
  • choroba Addisona,
  • niedożywienie,
  • zaburzenia wchłaniania,
  • nieprawidłowości morfologiczne krwi,
  • nowotwory złośliwe,
  • okres pooperacyjny,
  • zaburzenia układu odpornościowego;
• pleśnica paznokci:
  • zanieczyszczenia glebą,
  • upośledzenie krążenia obwodowego,
  • deformacje prowadzące do nakładania się na siebie palców,
  • nieprawidłowy wzrost paznokci prowadzący do szponowatości.

TRYB LECZENIA: ambulatoryjny, jeśli nie doszło do wystąpienia zakażeń wtórnych (zapalenia skóry i tkanki podskórnej).

LECZENIE OGÓLNE: 

• unikać czynników ułatwiających wzrost grzybów (wilgoci, podwyższonej temperatury otoczenia),
• leczyć współistniejące schorzenia, które mogą ułatwiać rozwój grzybic,
• leczyć współistniejące zakażenia grzybicze o innych umiejscowieniach (40% przypadków),
• leczyć istniejące infekcje wtórne.

POSTĘPOWANIE CHIRURGICZNE: 

• zdjęcie płytek paznokciowych w celu usunięcia zakażonej keratyny,
• mechaniczne (chirurgiczne w znieczuleniu),
• chemiczne: maści o działaniu keratolitycznym - 30% maść salicylowa, 40% maść z mocznikiem, preparaty typu Mycospor Onychoset; wymienione maści stosować w opatrunkach okluzyjnych.

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: ograniczenia uzależnione od współistniejących czynników ułatwiających rozprzestrzenianie się grzybicy, schorzeń współistniejących lub wtórnego zakażenia.

LEKI Z WYBORU: 

• infekcje wywołane przez dermatofity:
  • leczenie miejscowe mniej skuteczne od ogólnego, zewnętrzne leki przeciwgrzybicze mogą być łączone ze środkami keratolitycznymi,
• najczęściej stosowane leki przeciwgrzybicze (zewnętrzne):
  • pochodne imidazolowe: klotrymazol, Daklarin, Nizoral, pochodne nienasyconych kwasów tłuszczowych: kwasy propionowy, undecylenowy, haloproginowy, tolnaftat,
• leki przeciwgrzybicze do stosowania ogólnego:
  • Nizoral: tabl. a 200 mg,
  • Orungal: terapia pulsowa,
  • Lamisil: doustnie,
  • wskazane stosowanie preparatów o szerszym spektrum działania - skutecznych przeciwko drożdżakom, a także towarzyszącym bakteriom, np. nystatyny, do stosowania zewnętrznego,
• infekcje wywołane przez pleśnie:
  • 1% alkoholowa nalewka jodowa, maść Whitfielda, azotan srebra.

ZAPOBIEGANIE: 

• przestrzegać zasad higieny,
• unikać noszenia nieprzewiewnego lub ciasnego obuwia,
• unikać noszenia ciasnej odzieży, powodującej otarcia,
• używać skarpetek z włókien naturalnych (bawełna): lepsze wchłanianie potu,
• zapobiegać maceracji naskórka, nie używać skarpetek wełnianych,
• zmieniać często bieliznę osobistą i ręczniki.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• częste występowanie nawrotów; rokowanie gorsze, jeśli zmiany obejmują jedną rękę, obie stopy lub jeśli zajętych jest wiele płytek paznokciowych,
• w 20-40% przypadków nie ma korzystnej odpowiedzi na stosowane leczenie,
• u 40-70% pacjentów może dochodzić do nawrotów późnych.